Związek Pracodawców EKO-PAK, Polska Federacja Producentów Żywności oraz Związek Pracodawców „Browary Polskie” przedstawiły wspólną koncepcję, jak w Polsce wdrożyć zasady Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Koszty selektywnej zbiórki i przygotowania odpadów opakowaniowych do recyklingu nie będą już ponoszone przez mieszkańców, a za zagwarantowanie procesu recyklingu odpowiedzialne będą organizacje odzysku opakowań.

- Samorządy gminne odpowiedzialne za odbiór odpadów komunalnych, w tym opakowaniowych od mieszkańców;
- Obligatoryjne kryteria jakości selektywnej zbiórki, czyli dopuszczalnego zanieczyszczenia w pojemnikach i workach;
- Kontrola selektywnej zbiórki u mieszkańców (firma odbierająca odpady) i weryfikacja jakości selektywnie zebranych odpadów (instalacja komunalna / sortownia odpadów);
- Jawność kosztów wszystkich elementów gospodarki odpadami: selektywnej zbiórki, transportu i przygotowania do recyklingu;
- Wkomponowanie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta w samorządowy system gospodarki odpadami;
- Realizacja Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta poprzez organizacje odzysku opakowań w oparciu o wolnorynkową konkurencję pomiędzy tymi organizacjami;
- Pokrywanie kosztów, po odjęciu przychodów ze sprzedaży surowców, w części dotyczącej odpadów opakowaniowych odbieranych od mieszkańców;
- Ustalanie kosztów na podstawie przetargów gminnych na odbiór i zagospodarowanie odpadów od mieszkańców;
- Środki finansowe przekazywane bezpośrednio firmom odbierającym odpady od mieszkańców oraz instalacjom komunalnym/sortowniom odpadów;
- Kontrola (audyty zewnętrzne) wszystkich podmiotów gospodarki odpadami oraz weryfikacja wydatków samorządów na gospodarkę odpadami komunalnymi (regionalne izby obrachunkowe);
- Dokonywanie płatności wyłącznie po udokumentowaniu i skontrolowaniu zrealizowanych działań;
- Zabezpieczenie przez organizacje odzysku opakowań procesu recyklingu (pośrednictwo pomiędzy instalacjami komunalnymi/sortowniami odpadów a recyklerami);
- Zapewnienie producentom przez organizacje odzysku opakowań surowców wtórnych do produkcji nowych opakowań;
- Utrzymanie i rozwój dotychczasowego dorobku w zagospodarowaniu niektórych rodzajów opakowań (wielokrotnego użytku, wielomateriałowych oraz aluminiowych);
W lipcu 2018 r. opublikowany został znowelizowany pakiet dyrektyw odpadowych Unii Europejskiej, ustanawiający wyższe cele recyklingu odpadów komunalnych oraz opakowaniowych oraz nakładający na producentów wyrobów w opakowaniach obowiązek stosowania się do ujednoliconej w dyrektywach zasady Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Producenci ci zobowiązani będą m.in. do pokrycia kosztu netto (po odjęciu przychodów ze sprzedaży surowców) selektywnej zbiórki i przygotowania odpadów opakowaniowych do recyklingu. Krajowe przepisy regulujące wdrożenie zasady Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta mają zostać uchwalone do lipca 2020 r., zaś konkretne rozwiązania wynikające z tej zasady muszą zostać uruchomione najpóźniej od 2023 r.
Przygotowując się do nowych wyzwań, trzy wiodące organizacje gospodarcze zrzeszające producentów: Związek Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach EKO-PAK, Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców oraz Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego „Browary Polskie” wypracowały wspólnie kompleksową koncepcję zmian obecnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi, w szczególności opakowaniowymi. Efektem ma być szczelny, przejrzysty system, przynoszący korzyści wszystkim jego uczestnikom i umożliwiający osiągnięcie wskazanych w unijnym prawie odpadowym nowych celów recyklingu.
Proponowana koncepcja określa generalne warunki do lepszego funkcjonowania całego obszaru gospodarki odpadami komunalnymi. Kluczowymi jej elementami są bowiem zapewnienie stabilności systemu i uwzględnienie potrzeb i dorobku wszystkich obecnych na rynku podmiotów:
a) samorządów, które są i pozostaną odpowiedzialne za organizację odbioru odpadów od mieszkańców na swoim terenie,
b) firm odbierających odpady komunalne od mieszkańców, które powinny stać się pierwszym „strażnikiem” jakości selektywnej zbiórki,
c) instalacji komunalnych i sortowni odpadów, które te odpady odpowiednio przygotują, by mogły one być następnie poddane recyklingowi,
d) organizacji odzysku, które realnie przejmą zabezpieczenie procesu recyklingu,
e) wprowadzających, którzy oczekują dobrej jakości surowców wtórnych do produkcji nowych opakowań.
Znowelizowane dyrektywy odpadowe Unii Europejskiej ustalają też precyzyjne warunki, na których realizowane mają być zasady Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta.
„Koszty ponoszone przez producentów muszą odpowiadać faktycznym kosztom ponoszonym na gospodarkę odpadami odbieranymi od mieszkańców. Koszty te muszą być też ustalane w sposób przejrzysty z udziałem zainteresowanych stron. To oznacza, że np. odgórne narzucenie obciążeń finansowych na producentów w postaci jakichś opłat recyklingowych byłoby naruszeniem postanowień dyrektywy” – podkreślił Krzysztof Baczyński, prezes Zarządu Związku Pracodawców EKO-PAK.
„Dyrektywy pozwalają różnicować obciążenia finansowe producentów ze względu na wykorzystywane przez nich opakowania. Brane są tu jednak pod uwagę tylko ściśle określone kryteria: trwałość opakowania, jego przydatność do recyklingu lub naprawy czy ponownego użycia i zawartość w nim substancji niebezpiecznych. Żadne inne przesłanki, a tym bardziej przekonania czy resentymenty, nie mogą mieć zastosowania” – zaznaczył Andrzej Gantner, wiceprezes Zarządu i dyrektor generalny Polskiej Federacji Producentów Żywności.
„Nowy, wynikający z wymogów prawa unijnego system gospodarki odpadami opakowaniowymi nie może burzyć tych dobrych rozwiązań, które z powodzeniem funkcjonują na polskim rynku. Takim przykładem jest wykorzystania opakowania wielokrotnego użytku, czyli np. butelki zwrotnej, powszechnie wykorzystywanej choćby w branży piwowarskiej. Obrót butelka zwrotną oparty jest o system kaucyjny, ale kaucja zapewnia ponowne wykorzystanie butelki, a nie jej recykling. Dopóki butelka jest ponownie wykorzystywana, nie jest bowiem odpadem tylko pełnoprawnym produktem” – powiedział Bartłomiej Morzycki, dyrektor generalny Związku Pracodawców „Browary Polskie”.